فقط برای ذخیره سازی:/

جلسه دوم قارچ عملی

قارچ های ساپروفیت و قدرت بیماری زایی آن ها:

دسته ای از بیماری های قارچی ،بیماری های قارچی فرصت طلب هستند که روزانه اهمیت آن ها به دلیل موارد پیوند،شیمی درمانی ، افراد دیابتی و ایجاد مرگ و میر  افزایش میابد.

یک مورد از عوامل قارچ های فرصت طلب ،قارچ های رشته ای تحت عنوان قارچ های ساپروفیت هستند که این قارچ های ساپروفیت در غذایی که میخوریم و در ادویه جات (مثل فلفل یا قهوه) وجود دارد و برای افراد سالم مشکلی ایجاد نمیکند، ولی اگر فردی دیابتیک یا نوتروپنیک باشد یا ضعف ایمنی داشته باشد ، میتواند بیماری های خطرناک و کشنده ای ایجاد کند.

یکی از معروفترین این قارچ ها که هم برای پزشکان و کارکنان آزمایشگاه و هم برای بیمار ها یک معضل پزشکی به حساب می آید، قارچ "آسپرژیلوس" است که بیماری  به اسم "آسپرژیلوزیس"  ایجاد می شود. آسپرژیلوس ها ۱۵۰ نوع اند. اما ۸ نوع آنها بیشتر به عنوان عامل بیماری شناخته شده است.

اگر سوال شود شایع ترین آسپرژیلوسی که بیماری قارچی فرصت طلب ایجاد میکند کدام است چه پاسخی می دهید؟

آسپرژیلوس فومیگاتوس.زیرا در دمای 48 درجه رشد میکند و مقاومت دارویی بسیار بالایی دارد

در واقع به مرور مقاومت دارویی پیدا میکند.

داروهایی برای از بین بردن آفت‌های قارچی در کشاورزی استفاده می‌شود که خودبه‌خود قارچ‌های طبیعت را هم مقاوم می‌کند و در هنگام ایجاد بیماری در برابر دارو مقاومت می‌کنند. 

استفاده از روش کشت برای تشخیص آسپرژیلوس بسیار مشکل است و راه‌های مختلف دیگری وجود دارد. با بررسی این قارچ در زیر میکروسکوپ یه کونیدیوفور پهن و بلند میبینیم که در انتهای آن یک وزیکول است.

وزیکول آسپرژیلوس فومیگاتوس گلابی شکل است و روی آن استریگما یا فیالاید قرار دارد اما محدوده ی زیادی از وزیکول را اشغال نکرده است. البته در دنیای امروز وقتی چنین چیزی ببینیم نمیتوانیم با قطعیت بگوییم فومیگاتوس است مگر اینکه رشدش را در ۴۸ درجه سانتی گراد چک کرده باشیم.اگر در دمای ۴۸_۵۰ توانست رشد کند میتوانیم بگوییم فومیگاتوس است.۲۵ تا اسپرژیلوس میتوانند شبیه فومیگاتوس باشند.

دومین عامل آسپرژیلوسیس بعد از  فومیگاتوس، آسپرژیلوس فلاووس می باشد.

همچنین آسپرژیلوس فلاووس توکسینی به نام افلاتوکسین ایجاد می کند. که این توکسین باعث سرطان کبد می شود.

‏Turkey disease یا بیماری بوقلمون ها چیست؟

مسیحیان در عید پاک،بوغلمون مصرف می کنند و برای پروار شدن بوغلمون به آن بادام زمینی میدادند و تعداد زیادی بوغلمون در اثر مصرف بادوم زمینی مردند بعد از اوتوپسی لاشه ی آن ها متوجه وجود مقدار زیادی سم افلاتوکسین در کبدشان شدند که توسط قارچ آسپرژیلوس فلاووس در بادام زمینی تولید شده بود(اگر دوز آفلاتوکسین بالا باشد باعث از بین رفتن بافت کبد و مرگ می شود ولی دوزهای پایین آن در دراز مدت منجر به سرطان کبد می شود.).یکی از دلایل زیاد بودن سرطان کبد در کشورهای جهان سوم(مانند پاکستان) وجود همین سم در بادوم زمینی است.

این قارچ نمای قهوه ای رنگ  به داخل بادام زمینی می دهد بنابراین با مشاهده این وضعیت باید از مصرف آن خودداری شود.در 16 دانه روغنی این قارچ دیده شده است. کلونی های قارچ به رنگ سبز مایل به آبی مشاهده می شود.

آسپرژیلوس فلاووس دارای conidiophore خار دار می باشد که ویژگی تشخیصی این قارچ است و همچنین دارای وزیکول گرد نیزمی باشد که بر روی آن استیگما(stigma) قرار دارد که سطح وسیعی از وزیکول را دربرگرفته است.بر روی استیگما phialidesوجود دارد.آسپرژیلوس فلاووس دارای دوسری ساختمان می باشد:یکسری ساختمان استوانه ای شکل به نام استیگماو یکسری ساختمان های کوزه ای شکل که phialides نام دارند که کونیدیا تولید میکنند. ۱۵ قارچ مشابه با آسپرژیلوس فلاووس داریم اما خار آنها رامتمایز میکند.زیر میکروسکوپ به این خار دقت نمایید.

آسپرژیلوس دیگری داریم به نام نیجر یانیگرو.نیجر یانیگرو به معنای سیاه است؛چون کونیدیا هایش سیاه رنگ است(اسپورهای سیاه رنگ) از نظر شکل کونیدیوفور  با وزیکول گرد و دو ردیف استریگما و کونیدیاهای سیاه و خار دار دارد.

آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس نیجر شبیه به هم هستند ولى وقتى با دقت نگاه مى کنیم مى بینیم که آسپرژیلوس فلاووس کوندیافورش خاردار است و کوندیا هاى آن سبز یا زرد است، در حالى که آسپرژیلوس نیجر کوندیافورش صاف است و خار ندارد.

امروزه قارچ شناسان تلاش میکنند تا بتوانند مقاومت دارویى را سریع تر به پزشکان بگویند.

یعنی مستقیم ،حتی در نمونه های پاتولوژی بشود ژن های مقاومت را تشخیص داد( تعدادی از این ژن ها بوده که به تمام دارو ها مقاوم است) و امروزه درباره این ها، تحقیقات گسترده ای انجام می شود، درباره پنی سیلیوم هفته گذشته صحبت شد .

قارچی به نام اسکوپولاریوسیپس داریم که در زبان لاتین یعنی جارو و جارو هم یعنی ساختمان پنی سیلین.پنی سیلیوم با اسکوپولاریوپسیس از نظر ساختمانی شبیه هم اند.زیر میکروسکوپ تشخیصشان ممکن است سخت باشد.اما اسکوپولاریوپسیسی که ما برایتان گذاشتیم کونیدیاهای لیمویی خاردار دارد.

یک قارچ دیگر هم داریم بنام  Fusarium-sp

قارچ فوزاریوم به دلیل اینکه ماکرو کنادی های موزی شکل دارد به ان فوزاریوم میگویند. ( فوزاریوم به معنای هلالی شکل است).

این ماکرو کنادی های هلالی بسیار مهم اند و هیچ قارچ دیگری به این صورت نداریم. فوزاریوم یکی از عوامل عفونت چشم است که منجر به کوری میشود ( به خصوص کسانی که کانتکت لنز استفاده میکنند).

دانشکده بهداشت دانشگاه تهران تحقیقی انجام داد و لنزهای دانشجوها را جمع کرد.در بین کسانی که عفونت چشمی گرفته بودند،در لنز های آلوده دو چیز دیده میشد:

فوزاریوم و دیگری نوعی آمیب به نام آکانتامبا(نوعی آمیب که ظاهر بیرونیش حالت خاردار دارد)

ااز طرفی فوزاریوم مثل آسپرژیلوس میتواند ایجاد عفونت ریه کند. به بیماری آن فوزاریوزیز میگویند.

فوزاریوم آفت گیاهی هم هست و  ضرر های اقتصادی زیادی هم به مزارع میزند.